Convoys Wharf, London, England

Architects: Richard Rogers Partnership

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Η τοποθεσία Convoy Wharf βρίσκεται στο Deptford, στη νότια όχθη του ποταμού Τάμεση, ανατολικά της πόλης του Λονδίνου. Η ιστορία του τόπου αυτού έχει τις ρίζες της στον 13^ο αιώνα και από τότε είναι αδιάκοπη η χρήση του σε όλη τη μακραίωνη ιστορία του ως ναύσταθμος, κτηνοτροφική αγορά, αποθήκη πολεμικών εφοδίων και αποθήκη ημερήσιου τύπου. Τα περισσότερα κτίσματα της περιοχής κατεδαφίστηκαν μετά το 1955. Μία κατασκευή που επέζησε της καταστροφής είναι το Olympia Warehouse, μία μοναδική μεταλλική κατασκευή από χυτοσίδηρο, η συντήρηση της οποία αποτελεί μέρος του προγράμματος γενικότερης αναβάθμισης της περιοχής.

Σκοπός του προγράμματος, που προτάθηκε από τους Richard Rogers Partnership, είναι η μετατροπή των 16 ανεκμετάλλευτων εκταρίων της περιοχής σε ένα κέντρο οικιστικό, πολιτιστικό και επαγγελματικό. Η περιοχή μελέτης καταλαμβάνει το 50% της όχθης του Lewisham και φαίνεται να λειτουργεί καταλυτικά στη διαδικασία της αναβάθμισης και αναζωογόνησης της γενικότερης περιοχής. Τοποθετημένη πάνω σε μια στροφή του ποταμού, η περιοχή απολαμβάνει δραματικές απόψεις από το Canary Wharf και το ιστορικό Greenwich. Επιπλέον, η περιοχή είναι πλήρως ορατή από τις όχθες του ποταμού, παρά το γεγονός ότι είναι σχετικά απομονωμένη, εξαιτίας ενός τοίχου τριών μέτρων που την περιβάλλει από τις τρεις πλευρές.

Το σχέδιο γενικής διάταξης της πρότασης επιδιώκει να γίνει ρωμαλέο, υιοθετώντας την πολυπλοκότητα και το μέγεθος του Convoy Wharf, ενώ ταυτόχρονα επιθυμεί να δώσει στην περιοχή μία αέναη λειτουργία, η οποία όμως θα είναι ευμετάβλητη ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται σε όλα τα δεδομένα που θα προκύψουν κατά τη διάρκεια της ζωής της. Βασικές κατευθυντήριες του σχεδιασμού αποτελούν οι εξής: διατήρηση 8 εκταρίων ως καθορισμένη προκυμαία, παροχή 3.000 μονάδων κατοικίας με πυκνότητα τέτοια ώστε να μπορούν να ενσωματωθούν μέσα στον υπάρχοντα αστικό ιστό, πολλαπλασιασμός και ενίσχυση των ανοιχτών δημόσιων χώρων στις όχθες του ποταμού, προστασία της άγριας ζωής του ποταμού, συντήρηση διακεκριμένων ιστορικών στοιχείων και σύνδεση του δημόσιου χώρου με τον υπάρχοντα ανοιχτό χώρο που περιβάλλει την περιοχή, με τρόπο τέτοιο, ώστε να δημιουργηθούν δίκτυα πρασίνου που θα ικανοποιούν τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ

Ο Τάμεσης ποταμός αποτελεί την κεντρική αρτηρία της πόλης του Λονδίνου, που ιστορικά ενίσχυε την εμπορική και βιομηχανική ζωή και σημασία της πόλης. Ωστόσο, τον τελευταίο αιώνα, ο ποταμός έχει χάσει αυτήν την κεντρική του σημασία στη διαμόρφωση της ζωής του Λονδίνου. Η πρόταση αναβάθμισης του Convoy Wharf παρουσιάζεται πολύ ελπιδοφόρα για την ανασύνταξη των δεσμών των Λονδρέζων με τον ποταμό και την αποκατάσταση της σημασίας ενός τόσο εξέχοντος ιστορικού κομματιού της επαγγελματικής ζωής του Λονδίνου.

Πριν από τη διαμόρφωση της τελικής πρότασης της ανάπλασης του Deptford από τον Rogers, προηγήθηκε μια περίοδος διαβουλεύσεων (με συμμετέχοντες πολιτικούς μηχανικούς, συγκοινωνιολόγους, αρχαιολόγους και εκπροσώπους πολλών άλλων ειδικοτήτων), όπου πολυάριθμες ιδέες προτάθηκαν σχετικά με το κλειδί του σχεδιασμού, καθώς και τα κοινωνικά και εμπορικά κίνητρα αυτού. Στην τελική της μορφή η πρόταση έχει ως βασικούς άξονες τη δημιουργία μιας μοναδικής και διακεκριμένης καινούριας περιοχής για το Λονδίνο, τη βελτίωση των υποδομών του συστήματος μεταφορών, την αναβάθμιση της όψης του ποταμού, την παροχή ενός ευρέως φάσματος χρήσεων και λειτουργιών (κατοικία, επαγγελματική στέγη, εκπαίδευση, αναψυχή) καθώς και την εξασφάλιση της αδιάκοπης ζωής και λειτουργίας της περιοχής.

Αποτέλεσμα της υιοθέτησης τέτοιων στρατηγικών σχεδιασμού είναι το άνοιγμα της περιοχής, η σύνδεση της κεντρική οδικής αρτηρίας του Deptford με τον Τάμεση, αναβαθμίζοντας την προσβασιμότητά του και δημιουργώντας έναν καινούριο πυρήνα στην παραμελημένη ως τώρα βόρεια γωνιά του δήμου. Η περιοχή του Deptford, αν και αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του Λονδίνου, σήμερα θα λέγαμε πως είναι εγκαταλελειμμένη. Η πρόταση, λοιπόν, του Rogers περιλαμβάνει τη δημιουργία νέων δημόσιων χώρων, όπως μίας κεντρικής συλλεκτήριας οδού, ενός δρόμου περιπάτου κατά μήκος του ποταμού, μίας κεντρικής πλατείας και μίας ιστορικής διαδρομής που θα συνδέει την προκυμαία με τον κήπο του Sayes Court, μέσω της κατοικίας του John Evelyn (σημαντικότατος χρονικογράφος του 16^ου αιώνα με καταγωγή από το Deptford), αποτελώντας κίνητρο και σύμβολο της γενικότερης αναβάθμισης. Η πρακτική αυτή θα οδηγήσει σε μια αναζωογονητική διαδικασία, που θα δώσει τη δυνατότητα στο Convoy Wharf να ανθίσει ως μία γειτονιά με μικτές χρήσεις γης, όπου εργασία, πολιτισμός, κατοικία, εκπαίδευση και αναψυχή θα συνυπάρχουν αρμονικά.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Ο σχεδιασμός του Convoy Wharf περιλαμβάνει ορισμένα κομβικά σημεία που δομούν τη συνολική εικόνα της περιοχής. Δημιουργείται ένα δίκτυο κεντρικών και δευτερεύοντων οδικών αρτηριών που εξυπηρετούν την κυκλοφορία των κατοίκων της περιοχής. Συγκεκριμένα, χαράσσονται δύο κεντρικοί άξονες, ο ένας εκτείνεται με διεύθυνση Βορρά-Νότου, που συνδέει την Deptford High Street με τον Τάμεση και ο άλλος με διεύθυνση Ανατολής-Δύσης και συνδέει τον πυρήνα της περιοχής με την Grove Street. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ένα ευανάγνωστο δίκτυο δευτερευουσών διαδρομών που παρέχει εύκολη πρόσβαση σε όλη την τοποθεσία. Οι άξονες αυτοί διαμορφώνουν ένα δίκτυο αγροτεμαχίων, που έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί σε διάφορα επίπεδα, φιλοξενώντας μικτές χρήσεις γης που στεγάζονται σε ποικίλους τύπους κτιρίων.

Ο χώρος αναπτύσσεται σε πολυάριθμα επίπεδα, τέσσερα στις άκρες του, οχτώ καθώς πλησιάζουμε το υγρό στοιχείο. Συνολικά, τα κτίρια αναπτύσσονται κατά βάση σε 6-8 επίπεδα, ενώ τρεις ουρανοξύστες, 26, 32, 40 ορόφων αντίστοιχα, σηματοδοτούν την περιοχή. Αυτοί τοποθετούνται στις κορυφές των τριών κεντρικών αρτηριών, στο κέντρο της περιοχής, δίνοντας μία δραματική άποψη του Olympia Warehouse και της κεντρικής πλατείας. Εσκεμμένα διαφοροποιούν τη γραμμή του ουρανού, είναι σχεδιασμένοι έτσι ώστε να είναι ορατοί είτε βρίσκεσαι στο ποτάμι, είτε είσαι κομμάτι της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκουν να σηματοδοτήσουν έναν νέο δημοφιλή προορισμό, και μία συνολική αναβάθμιση.

Άλλες στρατηγικές επικεντρώνονται στις ενέργειες που πρέπει να γίνουν ώστε να αποκτήσει η περιοχή την καθ’ ύψος σύνδεσή της, έπειτα από την απομάκρυνση του περιμετρικού τοίχου. Μία σειρά πυλών έχουν τοποθετηθεί με βάση τις σχεδιαστικές αρχές των γωνιακών χωρόσημων, ενώ ο όρος «διαπερατό έδαφος» ορίζει τη σχέση που έχουν τα ισόγεια των κτιρίων με το δημόσιο και ιδιωτικό χώρο. Όλα τα κτίρια, ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται κατά μήκος των κύριων διαδρομών, έχουν όψεις ανοιχτές στους δρόμους και στο δημόσιο χώρο, παίζοντας ενεργό ρόλο στις χρήσεις του ισογείου. Αυτό επιτρέπει έναν υψηλό βαθμό ευελιξίας και διείσδυσης, ενθαρρύνοντας τους πεζούς να χρησιμοποιούν την περιοχή στην πλήρη έκτασή της.

Βασική αρχή του σχεδίου γενικής διάταξης είναι η δημιουργία ενός μεγάλου αριθμού μακρινών απόψεων της περιοχής, οι οποίες εξυμνούν σημαντικά ιστορικά τοπόσημα στο εσωτερικό της τοποθεσίας, όπως το Olympia Warehouse, το Double Dry Dock, καθώς και άλλα που βρίσκονται έξω από αυτήν, όπως το Sayes Court Gardens και το Shipwright’s Palace. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, οι απόψεις του Canary Wharf στα βόρεια, του Deptford High Street στα νότια και του Greenwich στα ανατολικά θα εμφανιστούν έπειτα από την απομάκρυνση του περιμετρικού τοίχου, προσδίδοντας στην περιοχή ένα ιδιαίτερο αισθητικό ενδιαφέρον και συνδέοντας την με το γενικότερο κλίμα του μετασχηματισμού, της αναβάθμισης και της επαναφοράς της ιστορικής της ταυτότητας.

Συνοψίζοντας,, βλέπουμε ότι και εδώ, όπως και στην περίπτωση του Slussen της Στοκχόλμης, καίρια σημασία για την πρόταση αποτελεί η ύπαρξη του υγρού στοιχείου, ενώ πρόκληση για το σχεδιασμό είναι η σύνδεση αυτού με τις καθημερινές λειτουργίες της περιοχής. Σημαντικό ρόλο παίζει και πάλι η δημιουργία δικτύων πρασίνου και μεταφορών, διαμορφώνοντας τη μορφή της πόλης με βάση τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Άλλωστε ο Rogers είναι γνωστός για την οικολογική του ιδεολογία και τους ιδιαίτερους χειρισμούς του για κατά το δυνατόν ενεργειακά αυτόνομες και φιλικές προς το περιβάλλον περιοχές.